سفر به کیش – یک تفریح علمی، فرهنگی و تاریخی در کیش

گاهی در طول سفر، با گردشگرانی آشنا می‌شویم که لذت سفر را برایمان دوچندان می‌کنند. نه، اشتباه نکنید. منظورم آن دسته از گردشگران پرانرژی و قبراقی که از همه چیز سوژه‌ی خنده و شوخی می‌سازند و بعضاً به ستون فقرات شتر هم می‌خندند نیست. درست است که گردش با آدم‌های پرانرژی و شوخ لذت دارد و اصولاً پایه‌ای از تفریحات ما به‌شمار می‌رود اما منظور من آن دسته از انسان‌هایی است که در چهره‌شان فرهیختگی و تمدن موج می‌زند و در افکار و گفتارشان اندیشه‌ی نگاهی متفاوت پیرامون طبیعت، آداب و رسوم و خلاصه بگویم فلسفه‌ی زندگی نمایان است. امروز در طول سفر پرماجرایمان به جزیره‌ی کیش با آنچه از تجربه‌ی سفر با این بزرگان حاصل شده است گشتی علمی، فرهنگی و تاریخی را آغاز می‌کنیم و به‌خاطر ذیق وقت یک روزه‌مان و فراوانی جنبه‌های جذاب کیش به مختصر اطلاعاتی جهت معرفی آن‌ها بسنده می‌کنیم.

نمود تاریخ کیش در شهر باستانی حریره

وقتی سخن از تاریخ به میان می‌آید آنچه که تاریخ دوستان را به خود می‌کشد خانه‌ها و شهرهایی است که در نگاه اول خرابه و در نگاه دقیق‌تر و عمیق‌تر و عقلانی‌تر پایه‌های استوار تمدن یک جامعه و مکان به‌شمار می‌روند. شهر باستانی حریره ازجمله شهرهایی است که با ۱۲۰ هکتار وسعت، بیانگر هشتصد سال تاریخ و تمدن کیش است. برخلاف دیگر گردشگران و راهنماهایی که از مکان‌های لوکس شروع می‌کنند ما بی‌خیال پرستیژ می‌شویم و ابتدا به‌خاطر علاقه‌مان به آب و تفریحات آبی به سراغ حمام شهر می‌رویم. درست است که خرابه شده و سقف ندارد و در حال حاضر بی در و پیکر است و حتی آب هم ندارد اما به هر حال زمانی در دوره‌های ایلخانی و تیموری برای خودش حمامی بوده و برو بیایی داشته است. محیط ۵۰۰ متر مربعی حمام شهر حریره شامل صحن‌های متعدد، گرمخانه، سر بینه و دو خزینه است. همانطور که از ظاهرش پیداست این حمام متعلق به یک فرد معمولی یا افراد معمولی نبوده و آنگونه که اهل فن می‌گویند متعلق به خانه‌ی اعیانی نزدیک به آن است. خانه اعیانی شهر حریره با کاشی‌کاری‌های ستاره‌ای شکل آن (بنابه گفته ویکی پدیا) یادآور خانه‌های چند خانوار قدیمی در داخل فلات ایران و در شهرهایی چون یزد، اصفهان و کاشان است. این شهر شامل مجموعه ساحلی، بخش کارگاهی و صنعتی، مسجد و قنات‌های قدیمی نیز می‌شود. محل استقرار شهر و ساختار ساختمان‌های آن نیز از نظر معماری خردمندانه و حائز اهمیت است.

نمود زندگی سنتی اهالی کیش در روستای باغو     

روستای حاصلخیز باغو با تاریخ برگرفته از زمان حضور پرتغالی‌ها و زندگی صد ساله و افسانه‌ی ننه باغو محلی آرامش‌بخش به دور از سر و صدای شهری و محیطی جذاب برای علاقمندان به فرهنگ روستایی و بومگردی است. اکنون که به این روستا کشیده شدیم و به اطرافمان که نگاهی می‌اندازیم درختان لور را در میان انبوهی از درختان بومی می‌بینیم که ریشه‌هایش از بالای آن آویزان است. چیزی که طبیعت دوستان را به اینجا جذب می‌کند گله‌های آهو در این روستا است که به‌واسطه‌ی علاقه‌ی اهالی به حیوانات و ایجاد آبشخور برای آنان حضور این حیوانات زیبا در این روستا بیش‌تر و بیش‌تر شده است. بومیان روستا که عمدتاً شغلشان دامداری است زندگی ساده اما زیبای خود را با برپایی سیاه‌ چادرهای سنتی به معرض دید علاقمندان و گردشگران می‌گذارند.

نمود فرهنگ اهالی کیش در خانه مردم‌شناسی بومیان کیش  

ایده راه‌اندازی اقامتگاه‌های بوم‌گردی یا خانه‌های مردم‌شناسی یا اکوموزه‌ها ایده‌ای خارق‌العاده بوده که هم فرهنگ و تمدن یک شهر را در یک خانه خلاصه می‌کند و هم صاحب‌خانه را به نان و نوایی می‌رساند. یکی از این خانه‌ها که واقعاً ارزش دیدن دارد خانه ۲۰۰ ساله عبدالله‌بن ‌شاهین در محله سفین قدیم است که به موزه تبدیل شده و کار ما را برای مشاهده زیر و زبر زندگی بومیان راحت کرده است. مصالح عجیب غریب ساختمان از گل و ساروج که بگذریم شامل سنگ مرجانی، دعن، چندل، منگور و یدع می‌شود که امیدوارم شما گردشگران عزیز برخلاف بنده آشنایی کامل با این مصالح را داشته باشید و این آشنایی را به من هم آموزش دهید. خوب، درست است که اینها را نمی‌شناسم اما چیزهایی هم هست که خوب در آن‌ها تخصص دارم. از آن‌جمله می‌توان به آشنایی کامل غذاها و خوراکی‌های بومی کیش اشاره کرد که البته این آشنایی صرفاً در زمینه‌ی نحوه‌ی خوردن آن‌هاست و چگونگی تولید را باید از آشپزهای چیره‌دست اقامتگاه پرسید. اگر مثل من شکمتان به دست و پایتان افتاد و فریاد تمنا و غرغرش گوش دیگر گردشگران را به ستوه آورد بی‌درنگ می‌توانید غذاهای بومی کیش مثل مچبوس لحم و مچبوس دیای یا مچبوس سمچ و یا محمر، دفنه، مرق لحج، مرق سمچ، مشوی، مشوی اکویتی، یریش، غوزی و … را با نان‌های بومی کیش به نام خبز بریز، فلیزین، لس، تاوه، چباب و … سفارش دهید یا به شیرینی‌های  بومی کیش مثل خبیصه، ساگو، لگیمات، خنفروش، بلالیط، رنگینه و … بسنده کنید. البته لذت سرو قهوه محلی را فراموش نکنید که خدای نکرده نصف روزتان به فنا خواهد رفت.

کشتی یونانی، نماد جزیره کیش

حدود ۵۰ سال پیش کشتی عظیم‌الجثه‌ای موسوم به کشتی یونانی از دیار غربت میهمان کیش شد و دیگر به خانه برنگشت. خدمه ملتمسانه تلاش برای به‌راه کشیدن این رفیق نیمه راه داشتند اما هرچه تلاش کردند زور بازویشان به جایی قد نداد. حتی دست به دامن اورینوکوی یدک‌کش هم شدند اما انگار نه انگار. دیگر نه گوشش به التماس سرنشینان بدهکار بود و نه یدک‌کش پرقدرت هلندی یارای جابه‌جایی این هیبت تنومند را داشت. انگار به مصداق شعر پر معنای سعدی که می‌گفت «هرکه را در خاک غربت پای در گل ماند، ماند *** گو دگر در خواب خوش بینی دیار خویش را» پای این کشتی در خاک این جزیره مانده و توان خروج ندارد. یا شاید همچون عاشقانه داستان‌های ادبیمان، نه پایش، بلکه دلش گرفتار زیبایی معشوقه‌ی بی عیب و نقصش یعنی مروارید خلیج فارس گردیده و بدین سبب است که خاک دامن‌گیر کیش را حتی به قیمت پوسیدن قطعه قطعه بدنش جایگاه ابدی خود کرده است. چیزی که امروز گردشگران کیش را وامی‌دارد که عاشقانه به سراغش ‌روند و ناخودآگاه در حضورش دست به دوربین شوند و تلاش کنند که این صحنه‌ی زیبا را با گرفتن عکس‌های متعدد در خاطراتشان ماندگار سازند مسلماً حاصل سخنی است که از دل این هیبت صامت به گوش رسیده و لاجرم بر دل می‌نشیند. اکنون این کشتی پس از سال‌ها استقامت و استواری اندک اندک خمیده شده و قطعاتش درحال از هم پاشیدن است. هرسالی که می‌گذرد پوسیدگی بدنه آن بیشتر و بیشتر می‌شود و می‌توان گذر عمر را به وضوح در وجودش مشاهده کرد. گردشگران می‌گویند مشاهده غروب آفتاب در پهنه بی‌کران دریا در پس‌زمینه این کشتی خالق اثری رمانتیک و شاهکاری شگفت‌انگیز است که از عهده‌ی هیچ نقاش چیره‌دستی بر نمی‌آید. شاید دلیلش تجلی دوغروب در خلیج همیشگی فارس است. غروب آفتاب کیش و غروب آفتاب زندگی میهمان ناخوانده کیش، کشتی یونانی. پس به تماشای غروب بنشینید و از این تابلوی هنری لذت ببرید.

همچنان با شماییم، با ما باشید

خیلی خوب، امروز هم که گذشت اما سفر علمی، فرهنگی و تاریخیمان به پایان نرسید. اصلاً مگر می‌شود در طول یک روز، فرهنگی با این تنوع را خلاصه کرد. فردا هم ادامه‌ی همین مسیر لذتبخش را باهم خواهیم پیمود. اما اشتباه نکنید. امشب برای خواب و استراحت به هتل نمی‌رویم. حیف است که بی‌خیال این شب شگفت‌انگیز شویم. شب‌های کیش هم دنیایی برای خودش دارد. دنیایی از جنس فرهنگ آمیخته با هیجان و شادی. پس وقت خواب نیست چرا که کیش شب‌ها هم زنده است. امشب به اتفاق هم، یک تور نمایش‌گردی یا شوگردی برگزار می‌کنیم و تا صبح طنز می‌بینیم می‌خندیم. فردا هم ادامه‌ی سفر علمی، فرهنگی و تاریخیمان را در زیر زمین خواهیم داشت.

با سفرهای ما همراه باشید…